NFF-gast Van Hoytema staat liever in schaduw

Op zijn paspoort staat dat hij Nederlander is, maar ‘kosmopoliet’ zou de lading beter dekken. Geboren in Zwitserland, een opleiding gevolgd in Polen, bouwde een oeuvre op in Zweden en woont nu in Hollywood. Zijn grote droom na de middelbare school was een opleiding te gaan volgen aan de Filmacademie in Amsterdam. Maar na twee keer afgewezen te zijn, verplaatste de nu 43-jarige cameraman zijn focus naar de Poolse Filmacademie, waar Van Hoytema ook familiewortels heeft. “Destijds was het best frustrerend”, erkent hij. “Maar inmiddels ben ik heel blij dat de dingen gelopen zijn zoals ze zijn gelopen. Ik moet wel lachen om de mensen die zich nu opeens melden, nu ik succesvol ben, en claimen te hebben bijgedragen aan mijn succes. Ik heb het echt allemaal zelf moeten doen.”

Via vrienden en collega’s belandde Van Hoytema eind jaren negentig in Zweden, waar hij als cameraman opvallend veel werk kreeg. “Zweden kent een uitstekend ontwikkelde filmindustrie”, vertelt hij. “Met het werk dat ik daar heb gedaan, speelde ik mijzelf een beetje internationaal in de kijker. Misschien is die afwijzing in Amsterdam achteraf een zegen geweest. In Nederland zou ik me nu vermoedelijk in leven moeten houden met het filmen van bruiloften en partijen.” Bovendien ontbreekt het in zijn ogen in ons land aan een echte filmindustrie. “Er moet de hele tijd zo hard worden geworsteld om het geld dat we niet echt tijd hebben om serieus te kijken hoe we het product 'Nederlandse film' beter kunnen maken.”

Bond

Dankzij de Zweedse horrorhit Let the right one in en het boksersdrama The Fighter (met Mark Wahlberg) leerde Hollywood de Nederlander kennen. Hij werkte de afgelopen jaren met grote regisseurs als Spike Jonze (Her), Christopher Nolan (Interstellar) en Sam Mendes (Spectre). “Na Let the right one in kreeg ik eerst heel veel horrorfilms aangeboden. Maar ik wilde vooral niet in dat hoekje geduwd te worden. Voor je het weet maak je namelijk niets anders meer.” Van Hoytema kiest zijn projecten vooral op de makers. “Het script vind ik minder belangrijk, en het maakt me ook niet uit of een film een budget van 10 of 100 miljoen heeft. Het gaat erom dat je een klik hebt met de regisseur. Dat je uiteindelijk allebei hetzelfde doel hebt en gedreven bent om iets prachtigs te maken waar je trots op kan zijn.”

Een groot project als de nieuwe Bond-film heeft voor- en nadelen. “Met een enorm budget kan je grootser uitpakken. Maar aan de andere kant betekent dat ook dat je op de set rekening moet houden met veel meer verschillende elementen. Bij een kleinere productie als Her kan je veel meer je eigen weg gaan.” Over Bond kan hij überhaupt nog niet zo heel veel zeggen. “Iedereen die aan de film mee werkt, probeert zo min mogelijk naar buiten te laten lekken voor de premiere. Dat is een ongeschreven regel. Teveel voorkennis kan de filmervaring voor het publiek alleen maar kapot maken, dat is doodzonde.”

Van Hoytema weet niet goed wat hij moet denken van de eer die hem wordt betuigd op het NFF. “Ik ben helemaal niet iemand die graag in het middelpunt van de belangstelling staat: ik vind het veel fijner in de schaduw achter de camera. Ik word ook zelden herkend hoewel ik laatst in Mexico, op de set van Bond, een half uur lang handtekeningen heb staan uitdelen. Dat was heel grappig en surrealistisch.” Hij verheugt zich het meest op een bijeenkomst die vakbond NSC heeft georganiseerd voor beginnende cameramannen en studenten van de Filmacademie. “Ik heb heel veel zin om te praten over het vak zelf, en ervaringen uit te wisselen met vakbroeders. De roem en het succes is leuk, maar bijzaak. Dat is niet waar het voor mij om draait.”