Publiek omarmt jubilerende 'schuilkerk' Dolman
AMSTERDAM - Theatermaker Paul Haenen viert dit jaar een jubileum. Voor het 25e jaar maakt hij samen met zijn vriend Dammie van Geest in hun eigen theater de eindejaarsvoorstelling Dolman brengt warmte en Gremdaat wijst de weg.
De voorstelling, die een 'schuilkerk voor kersthaters' biedt, is inmiddels een fenomeen met veel trouwe fans. Het intieme podium van het Betty Asfalt Complex in Amsterdam is vanaf 6 december een maand lang voor zijn populaire alter ego's Margreet Dolman en Dominee Gremdaat, die de bezoekers een handvat bieden voor de kerstdagen en het komende jaar. De show is populair; twee maanden voor de première is al de helft van de voorstellingen uitverkocht. “Het is voor onszelf een cadeautje dat we de voorstelling kunnen en mogen maken en dat mensen het leuk vinden”, knikt Haenen. “Maar het is ook een noodzaak. Want het succes van Dolman brengt warmte is in dat opzicht een beetje de financiële basis van het theater."
De eindejaarsshow bevat al 25 jaar lang grotendeels dezelfde ingrediënten. Na een inleiding van Haenen volgt een preek van Gremdaat over het afgelopen jaar en de toekomst. Na de pauze vertelt Dolman een kerstverhaal, praat ze met bezoekers over belevenissen uit het afgelopen jaar en zingt ze enkele chansons. “Die opzet maakt dat elke avond anders is”, vertelt de theatermaker. “Het zou heel geforceerd voelen om na een kwart eeuw opeens met een nieuw concept te komen; dit is waar mensen voor komen. En deze opzet ademt precies het warme, hoopvolle, maar niet zoete gevoel dat we willen meegeven in deze donkere dagen.”
Succes
De vaste onderdelen schrijft Haenen pas kort van tevoren. “Al blikken we dit jaar wel terug op de afgelopen kwart eeuw”, beaamt Haenen. “Er is ontzettend veel gebeurd de afgelopen 25 jaar. Toen we begonnen met de eindejaarsvoorstellingen was er bijvoorbeeld nog geen mobiele telefoon. En er was nog geen Zwartepietendiscussie.” Vermoedelijk komt er een persoonlijke noot in de voorstelling, net als vorig jaar toen Haenen een tijdje kampte met hartproblemen. “Maar Dolman en Gremdaat zijn natuurlijk sowieso heel bijzonder voor mij. Het zijn allebei afsplitsingen van mijzelf. Net zoals Dokter Valentijn, die mij bijstaat op het podium, een afsplitsing is van mijn vriend Dammie.”
Dat verklaart, denkt de theatermaker, ook deels het succes van de voorstelling. “Het is allemaal heel oprecht wat wij maken en wat wij doen op het podium”, stelt hij. “We maken journalistiek theater; we voelen goed aan wat er leeft in de maatschappij. En daar hebben we op een heel oprechte manier iets over te zeggen. In totale vrijheid.” Die vrijheid is te danken aan het feit dat het Betty Asfalt Complex zichzelf bedruipt zonder enige subsidie en dus aan niemand verantwoording schuldig is. “Er hijgt niemand in onze nek dat we een beetje moeten uitkijken met wat we wel of niet zeggen over Zwarte Piet. Of dat we het over homoseksualiteit hebben. We kunnen helemaal onze eigen richting bepalen en maken en zeggen wat we willen.”
Het publiek van Dolman en Gremdaat is traditioneel enorm gemêleerd; jongeren hebben net zo'n leuke avond als oma’s en opa’s . “Er zijn echt mensen die elk jaar komen, voor wie het een soort traditie is geworden net als voor ons”, vertelt Haenen. “We zien een soort nieuwe trend: jongeren die hun ouders meenemen voor een leuk avondje uit en ouders hun kinderen. Dat jonge publiek houdt ons ook jong. Sommige mensen van 72 snakken naar rust en pensioen. Ik voel dat geen moment, zeker nu mijn hartproblemen over zijn; ik vind het optreden eigenlijk leuker dan ik het ooit tevoren vond.”