Radio 5 herdenkt eerste radio-uitzending ooit
DEN HAAG - Radiopresentatoren Astrid de Jong, Sander Hoogendoorn en Govert van Brakel herdenken zaterdag de allereerste Nederlandse radio-uitzending, en een van de eerste ter wereld. Deze vond in 1919 plaats vanuit het huis van de Nederlandse ingenieur Hanso Idzerda. Het drietal verzorgt zaterdag op NPO Radio 5 een live-uitzending vanuit het huis van Idzerda in Den Haag.
De kleinkinderen van de wereldberoemde radiopionier zullen hierbij aanwezig zijn. Zij hebben ingestemd met het initiatief van omroep KRO-NCRV. Ook cabaretier en radiofan Vincent Bijlo levert een bijdrage aan het programma.
De Friese Idzerda (geboren 1885) volgde een technische studie in Duitsland, die hij in 1913 afsloot als ingenieur elektrotechniek. Vervolgens vestigde hij zich als technisch adviseur in Scheveningen; hij leverde in die periode onder meer zendapparatuur aan het Nederlandse leger. Tijdens de Eerste Wereldoorlog experimenteerde Idzerda bij zijn schoonouders in Friesland met zelfgebouwde radiozenders. Ook vond hij lampen uit voor de toen net geopende gloeilampenfabriek van Philips in Eindhoven.
Verzetswerk
Idzerda experimenteerde in februari 1919 in de Utrechtse jaarbeurs voor het eerst met radiotelefonische uitzendingen over een afstand van meer dan een kilometer. Zelfs toenmalig koningin Wilhelmina kwam luisteren. In november 1919 verzorgde hij vanuit een pand in de Beukstraat in Den Haag de eerste publieke Nederlandse radio-uitzending. Idzerda zond onder meer een hoorspel uit. Hij had deze stunt een dag daarvoor aangekondigd in de NRC.
In de jaren daarna verzorgde Idzerda honderden radio-uitzendingen die tot over de landsgrenzen werden beluisterd. Toch ging hij eind jaren twintig failliet en moest zijn zendvergunning inleveren. De Nederlandsche Seintoestellen Fabriek in Hilversum nam zijn taak om publieke uitzendingen te verzorgen toen over. Hier kwamen later de AVRO, NCRV, KRO, VARA en VPRO uit voort.
Begin jaren dertig maakte Idzerda nog wel een doorstart met een nieuw bedrijf, maar in 1935 eindigde hij al zijn activiteiten op radiogebied en begon een pension in Scheveningen. De radiopionier raakte daarna in de vergetelheid; hij werd in 1944 door de Duitsers gefusilleerd vanwege zijn verzetswerk.